Een mantelzorger zorgt onbetaald voor een langdurige periode voor een hulpbehoevend familielid, vriend of kennis. Bij zorg van meer dan 8 uur per week en/of langer dan 3 maanden spreekt men van mantelzorg.
Mantelzorg verlenen is voor veel mensen een vanzelfsprekende taak. Voor veel mantelzorgers is het geen keuze om mantelzorger te zijn, maar iets dat je overkomt, je doet het gewoon.
In Nederland zijn er 2,6 miljoen Nederlanders van 18 jaar en ouder die mantelzorg verlenen. Bovenop deze 2,6 miljoen mantelzorgers zijn er nog eens 0,9 miljoen mensen die zorg verlenen die daarop lijkt, maar dan minder intensief en minder langdurig. 60-80% van de zorg wordt gegeven door mantelzorgers (thuis en in zorginstellingen). Dit zorgt ervoor dat mensen langer thuis kunnen blijven en er minder professionele hulp geboden hoeft te worden.
De groep mantelzorgers is door de jaren heen (2001-2008) weinig veranderd qua grootte en man-vrouw verhouding: 60% is vrouw, 40% is man. De gemiddelde leeftijd van mantelzorgers is hoger geworden. Er wordt het meest gezorgd voor een (schoon)ouder. Mannen zorgen vaak voor hun partner, terwijl vrouwen vaak voor (schoon)ouders zorgen. Hierbij is het vaak ‘de oudste dochter’ die alle verantwoordelijkheid op zich neemt. Het aantal zwaar of overbelaste mantelzorgers is in deze periode gestegen met 50% naar 450.000 mantelzorgers in 2008.
In onderzoeken gaat het vaak over mantelzorgers van 18 jaar en ouder, maar er zijn ook veel jonge mantelzorgers: 1 op de 10 jongeren. Zij helpen mee in de verzorging van een broertje of zusje met een beperking of zorgen voor een ouder met fysieke of psychische beperking.
71% van de mantelzorgers werkt naast hun zorgtaken. 80% van de mannelijke mantelzorgers heeft betaald werk, tegenover 66% van de vrouwelijke mantelzorgers. In vergelijking met de algemene bevolking werken mantelzorgers gemiddeld minder uren per week. Weinig bedrijven houden er rekening mee. Twee voorbeeldbedrijven die aandacht hebben voor werknemers met mantelzorgtaken zijn Microsoft en Unipro.